Read God's Word: the Bible
- What does this tell you about God?
- What does this tell you about Jesus?
- What does this tell you about people?
- If this is true, what difference would it make in your life?
- Who are five people who you can share your discoveries with?
Luke 1:1-80
1Jɩtaarɛ Teofil, gʋɔɔ gʋta a tʋntɔ ʋ, ŋnɩ minno kʋ ŋ ba wɔɔ bire ʋ ŋnɩ cem nɔ wɔɔ gʋrsɩra ba. 2Kasɛtɩzannɔ kʋ ŋ minno wɔɔ yɩ a sɩŋŋɩda ma kan a nyarɛ kɩ, ŋn'a ba Woso lemim nyɩnta padənno wɔɔ ɩ b'a dɩnda wɔɔ m amba ŋ y'a yɩ bɩ m. 3Mɔɔ mɩŋŋa sɔ, mɔɔ laaka dɩnda mɩŋŋa. Jɩtaarɛ Teofil, a ta mɔɔ ma mɩŋŋa, kʋ m mim haay sa a sɩŋŋɩda ma an ta kan a nyarɛ kɩ, m a gʋrsɩra ba ɩbɩɩ ma, 4k'ɩbɩɩ n a dɔ, ɩ ʋ, hɔ kʋ n y'a dɩnda ɩbɩɩ m bɩ, sɩra m. 5Zidee cir Hɩrɔɔdɩ dɔmɩm ʋ bɩ, wosocɛmannɩbər deem ɩ nyɩnta ʋ, a tɔ m Zakarii. Abɩya hargʋaa m, a m wosocɛmannɩbər sɔ. A lʋ bɩ tɔ m Elizabɛtɩ, wosocɛmannɩbər jɩtaarɛ Aarɔn yaŋŋa m sɔ. 6Ŋ hɩɩya haay nyɩnta gʋɔɔ mɩŋŋɔɔ Woso taa. Ŋ nyɩnta, ŋn'ɩ hɔ kʋ Zuuba Woso lɛ n taa bɩ bam mɩŋŋa. 7Ŋ n nyɩ yɩ y, bala, Elizabɛtɩ bɩ cɩna m, ŋ hɩɩya haay gusi. 8Hindeem ʋ, Zakarii y'a wosocɛmannɩbərbaa zi bam Woso taa. Hinni bɩ do ʋ bɩ, Abɩya wosocɛmannɩbənno wɔɔ zibəə hinni m. 9Amba wosocɛmannɩbənno wɔɔ tɩr a ba bɩ m bɩ, pʋɛɛga bɩ, a da a ʋ Zakarii mim la hinni bɩ do ʋ, k'an sɛ nya tidəər nyisi ʋ, an gasʋ m Wosocɛ ʋ, bɩncɛ mɩŋŋa b'ʋ. 10Zamaa bɩ jɩm garga ra, ŋn'ɩ yaa dam tidəər nyisi bɩ sɛ nyaʋrɛ dɔmɩm ʋ. 11Zuuba Woso malɛɛka deem a hɩnka Zakarii m, an jɩm brama tidəər nyisi bɩ sɛnyaʋrɛhɔ bɩ bɩsɩ ʋ. 12Zakarii k'a a yɩ bɩ, a nyi wer ma, nyibəə n gasʋ ʋ. 13Malɛɛka bɩ n a hɩ m, a ʋ: "Zakarii, ɩ da bɩ bɔ ʋ y, bala, Woso ɩbɩɩ yaa si. Ɩbɩɩ lʋ Elizabɛtɩ bɩ nyɩ yɩrɛ an a ka ɩbɩɩ ʋ. B'ɩbɩɩ y'a birm Zaan. 14B'a nyɩntam heernyɩnta kan heernyɔɔ zee kɩ ɩbɩɩ minto. Bɩ, gʋɔɔ gʋta y'a heer nyɔɔm a yɩrɛ minto. 15A nyɩntam gʋaa gʋta Zuuba Woso taa. A bɩ dɩvɛn mire y, a bɩ bɛɛ kʋsɩ vanta mim sɔ y. K'a bʋr an a da nɔ ʋ, Sɛnt-Ɛspri y'a heer hanm. 16A bɔm Israyɛl gʋɔɔ lɛɛ, an bʋr ŋ nɩ ŋ Zuuba Woso zi. 17A lɛɛ kam Zuuba lɛɛ, wosolɛsinnɩsorazaa Elii hɔɔn kan a paŋŋa kɩ m, k'a bɩ 'zɩrɔ zɛ kʋ ra kan a nyɩnɔ kɩ', kʋ bayɛrɛzannɔ wɔɔ n hɔɔn yɩ an gʋɔɔ tɩrgɔɔ wɔɔ m. K'an zamaa banka mɩŋŋa, kʋ ŋ nɩ dɔ Zuuba ma." 18Zakarii n malɛɛka bɩ lar, a ʋ: "Mɔɔ y'a bam lɔ, m a dɔ mɔɔ ʋ sɩra nɩ? Mɔɔ gusi, mɔɔ lʋ bɩ gusi sɔ." 19Malɛɛka bɩ n a hɩ, a ʋ: "Gabrɩyɛl m mɔɔ m, m nɩ Woso lɛɛ. Mɔɔ nyɔɔ a ʋ, kʋ m bɩ meer ba kan ɩbɩɩ kɩ, kʋ m bɩ lemim nyɩnta hɩ ɩbɩɩ m. 20Bɩ, ɩbɩɩ y'ɩ bam bəətir, ɩbɩɩ b'ɩ dam ma ɩ meer ba dɔ y, an ta an minno nɔɔn duro nyarɛ dɔmɩm ku. Bala, ɩbɩɩ n sɩra ka mɔɔ meerbaa k'a nɩ zɛm bɩ kʋ yɩ dɔmɩm kʋ Woso a cɩnta b'ʋ y." 21Dɔmɩm bɩ do ʋ bɩ, zamaa b'ɩ dɔm Zakarii ma. Ŋ zɛ kədə, k'a maasɩrɛ ba Wosocɛ bɩncɛ mɩŋŋa b'ʋ bɩ minto. 22K'a bɔ bɩ, a n a da ma an nɩ hɔsɩ hɩrɛ ŋ nɩ y. Bɩ minto y'a ka ŋn'a dɔ, ŋ ʋ, Woso makra a yɩ Wosocɛ ʋ b'ʋ. A n hɔɔrɔ bɩmba a wɔ ma, k'a hɩnka, a ʋ, a b'a dam ma a meer ba dɔ y. A n gɔɔta bəətir. 23Kʋ Zakarii a zi bɩ ba an a nya, a dɔmɩm n a ku bɩ, a a hʋr an doo. 24K'a yɩ poore bɩ kur bɩ, a lʋ Elizabɛtɩ jɩsɩ si. A n a mɩŋŋa nyaakʋm da mom soor, an n'a hɩrɛ, a ʋ: 25"Ba hɔ kʋ Zuuba Woso a ba mɔɔ m bɩ n na. A dɩga mɔɔ ma, an mɔɔ bɔ nyannɩ ʋ gʋɔɔ bire ʋ." 26Elizabɛtɩ jɩsɩ mom sɔrdɩ hɔ ma bɩ, Woso malɛɛka Gabrɩyɛl nyɔɔ Galilee tara nɔ kʋ n n'a birm Nazarɛtɩ b'ʋ, 27nyɩmbʋɛɛrɛ deem zi. A ler n y'a bɔ gʋaa m. A jaan bɩ tɔ m Zozɛf. Cir Davɩd do gʋaa m. Nyɩmbʋɛɛrɛ bɩ tɔ m Maarii. 28Malɛɛka bɩ n gasʋ zi, an a hɩ m, a ʋ: "Mɔɔ ɩ yaa darɛ ɩbɩɩ m Maarii, ɩbɩɩ kʋ Woso barka ka ɩ ʋ gʋta, Zuuba Woso ɩ kan ɩbɩɩ kɩ." 29Maarii k'a meerbaa bɩ ma bɩ, a da bɔ ʋ. A n n'a hɔɔn dam yaadarɛ bɩ jɩ ma. 30Malɛɛka bɩ n a hɩ m, a ʋ: "Ɩ da bɩ bɔ ʋ y Maarii, bala, ɩbɩɩ barka yɩ Woso zi. 31Ɩbɩɩ jɩsɩ sim, ɩ nyɩ yɩ yar, b'ɩbɩɩ y'a birm Yeezuu. 32A nyɩntam gʋaa gʋta, bɩ n y'a birm Woso k'a lɛ da haay Nyɩ. Zuuba Woso y'a yaaba Davɩd cirbəə bɩncɛ kaŋ ʋ, 33a cirbəə bɩm Zakɔɔb do nɔ ʋ dɔmɩm haay, b'a cirbəə bɩ nyarɛ ba ʋ y." 34Maarii n a hɩ malɛɛka bɩ m, a ʋ: "Bɩ naa y'a bam lɔ an kʋ yɩ, kʋ mɔɔ n yar dɔ naa?" 35Malɛɛka bɩ n a hɩ m, a ʋ: "Sɛnt-Ɛspri zerle ɩbɩɩ mim ʋ, Woso k'a lɛ da haay paŋŋa y'a kure ɩbɩɩ ra, am hinni hɔ bɩ m. Bɩ y'a ka, nyɩ k'a nɩ zɛm k'a bɩ yɩ bɩ, n y'a birm Woso Nyɩ mɩŋŋa. 36Ɩbɩɩ danyɩ Elizabɛtɩ, kʋ n n'a birm cɩna b'ɩ jɩsɩ m sɔ, a mom sɔrdɩ hɔ m naa. A nyɩyar yɩm a gusimbaa nɔ ʋ. 37Bala, 'hɔ ba ʋ, Woso n a da ma y.' " 38Maarii n a hɩ, a ʋ: "Zuuba zibəəzaa m mɔɔ m, k'an ba mɔɔ m amba ɩbɩɩ hɩ bɩ m." Malɛɛka bɩ n a hʋr, an a gʋ ma. 39Dɔmɩm bɩ do ʋ bɩ, Maarii wuti zɔɔ-zɔɔ, an zaa sa, an bɔ kʋrɔ kʋ ciro n ta ʋ rɔ wɔɔ ʋ, an ta Zidee kʋ deem nɔ ʋ. 40A n aa gasʋ Zakarii har ʋ, an yaa da Elizabɛtɩ m. 41Elizabɛtɩ k'a Maarii yaadarɛ bɩ ma bɩ, nyɩ k'a n'a nɔ ʋ bɩ heer ba. Sɛnt-Ɛspri n Elizabɛtɩ heer han. 42A n zee da kan paŋŋa kɩ, a ʋ: "Woso ɩbɩɩ barka da ʋ an lɛ da lannɔ haay ra, bɩ barka bɩ zer an nawʋm nyɩ k'ɩbɩɩ n nɩ zɛm b'a yɩ bɩ ra. 43Nka m mɔɔ nɩ, kʋ mɔɔ Zuuba da n bɩ dɩga mɔɔ ma? 44Bala, k'ɩbɩɩ yaadarɛ bɩ gasʋ mɔɔ tʋr ʋ bɩ, nyɩ bɩ heer ba mɔɔ nɔ ʋ kan heernyɔɔ kɩ. 45Mimbirenyɩntazaa n'ɩbɩɩ m, ɩbɩɩ sɩra ka, ɩ ʋ, meerbaa kʋ n y'a hɩ ɩbɩɩ m Zuuba Woso tɔ ma bɩ kʋ yɩm." 46Bɩ, Maarii a hɩ, a ʋ: "Mɔɔ nyi y'a lɛ bɔm mɔɔ Zuuba Woso ʋ. 47Bɩ, heernyɔɔ mɔɔ heer han, bala Woso m mɔɔ bʋmbɔrɛzaa. 48Bala, a zerga an dɩga a zibəəzaa cicirzaa bɩ ma. Naa ma kɛɛrɛ bɩ, do haay y'a hɩm mɔɔ ma mimbirenyɩntazaa. 49Paŋŋazaa Woso minno gʋtɔ-gʋtɔɔ ba mɔɔ minto. A tɔ bɩ, tɔ mɩŋŋa m. 50A cicirzɛrɛ ɩ gʋɔɔ kʋ ŋ nɩ nyi bam nɩ rɔ wɔɔ mim ʋ dɔmɩm haay. 51A zibəəro gʋtɔɔ ba a wɔ paŋŋa m. A gʋɔɔ kʋ ŋ n'a mɩŋŋa busum nɔ wɔɔ hɩsɩga. 52A paŋŋazannɔ bra a cirbəəduuro ra an ŋ dundo. A n gʋɔɔ ŋʋazannɔ wɔɔ busu brama. 53A gan wʋ gʋɔɔ kʋ nɔ nɩ ŋ zɛm nɔ wɔɔ ma, an arzakazannɔ da zaa ra a wɔ n tu. 54A b'a da a zibəənyɩ Israyɛl han, an a cicirzɛrɛ bɩ tɔ da a nɔ ʋ. 55Ler k'a bɔ Abraham m, kan a yaŋŋɔɔ kɩ m a nyarɛ ba ʋ bɩ minto." 56Maarii gɔɔta kan Elizabɛtɩ kɩ an a zɔ mom kaakʋ ma, an bɔkarɛ, an doo. 57Elizabɛtɩ nyɩ yɩrɛ a ku. A nyɩ bɩ yɩ yar. 58A cɩsɔnnɔ kan a dogʋɔɔ kɩ a ma ŋ ʋ, Zuuba a cicir zɛ, ŋn'a zɛ kʋ ra kan kɩ, ŋn'a heer nyɔɔm. 59Nyɩ bɩ k'a dɔmɩm sinnyə ba bɩ, ŋ bʋr k'a b'a gasʋ baŋŋʋ ʋ. Ŋ y'a ŋʋa k'a tɔ ka Zakarii, am a zɩ bɩ hɔ bɩ m. 60A da bɩ n a hɩ, a ʋ: "Ayy•••, a tɔ m Zaan." 61Ŋ n a hɩ m, ŋ ʋ: "Ɩbɩɩ do bɩ nɔ ʋ, gʋaa ba ʋ, n n a tɔ ka ncɩnaaʋ y." 62Ŋ n makra ba a wɔ m, ŋn'a zɩ bɩ lar, kʋ n y'a birm lʋnlɔ gɛ? 63Zakarii n warga yɛ, an gʋrsɩrarɔ nɔɔn duro ba ma: "A tɔ m Zaan." Ŋ haay n zɛ kədə. 64Lɛɛm bɩ, Zakarii lɛ a gʋ, a nɛɛm n a bɔ kʋ zi, an nɩ meer barɛ, an n'a lɛ bɔm Woso ʋ. 65Nyibəə gasʋ a cɩsɔnnɔ wɔɔ ʋ haay, an ta kʋrɔ kʋ ŋ nɩ cigəəzi rɔ wɔɔ ʋ, Zidee gʋrga haay jilli, sʋʋra n'a bam mim naa do ma. 66Gʋɔɔ kʋ ŋ mim naa do ma rɔ wɔɔ y'a hɔɔn dam, ŋn'a mɩŋŋa larm, ŋ ʋ: "Nyɩ naa do zɛm bɩ nyɩnta lɔ?" Sɩra m, Zuuba Woso wɔ nyɩnta nyɩ bɩ ra. 67Sɛnt-Ɛspri nyɩnta an nyɩ bɩ zɩ Zakarii heer han, an nɩ wosolɛsinnɩsora meer barɛ, a ʋ: 68"Zuuba, Israyɛl Woso n lɛbɔʋrɛ yɩ, bala, a bɩ dɩga a do ma, an a bʋmbɔ. 69A bɔ bʋmbɔrɛzaa paŋŋazaa m wɔɔ minto, a zibəənyɩ Davɩd do nɔ ʋ. 70Naa a lɛɛ ka an a hɩ a lɛsinnɩsorazannɔ mɩŋŋɔɔ lɛ m biisi. 71A ʋ, a wɔɔ bɔm wɔɔ jɩnnɔ wɔ ʋ, kan gʋaa haay k'a sɔ wɔɔ m bɩ kɩ. 72A wɔɔ yaabɔɔ cicir zɛ, a a gʋaasɩbabaa mɩŋŋa tɔ da a nɔ ʋ. 73A lerbɔrɛ k'a bɔ wɔɔ yaaba Abraham m bɩ ba n nɩ: 74K'a wɔɔ bʋmbɔ jɩnnɔ wɔ ʋ an nya, a zaa kam wɔɔ ʋ kʋ ʋ a zi ba kan heerkoodəbaa kɩ, 75mɩŋŋabaa kan tɩrgabaa kɩ nɔ ʋ, Woso taa dɔmɩm haay kan ʋ mɩsɩrbaa nyarɛ kɩ. 76B'ɩbɩɩ, m nyɩnnɩ, ŋ y'ɩbɩɩ birm Woso k'a lɛ da haay lɛsinnɩsorazaa. Bala, ɩbɩɩ kam Zuuba lɛɛ k'ɩ zaarɔ banka, 77k'ɩ ka, k'a dogʋɔɔ n bʋmbɔrɛ dɔ, ŋ mimbʋnyaarɔ sugur karɛ nɔ ʋ. 78Bala, wɔɔ Woso bɩ cicirzɛrɛ gʋta. Naa minto bɩ, lɛɛgure y'a tom brama, an gu wɔɔ m, amba woso haanrɛ hɔ bɩ m, 79k'a bɩ lɛɛ gu gʋɔɔ kʋ ŋ nɩ monsigə ʋ, ŋn'ɩ nyi bam zɛ m nɔ wɔɔ m, k'a bɩ laafɩɩ zaa hɩnka wɔɔ m." 80Kʋ nyɩ bɩ nɩ, a ɩ mam, a heerkoodəbaa n'a dam la. A gɔɔta zaŋŋa ʋ, an ta an dɔmɩm k'a a hɩnka ʋ Israyɛl zamaa lɛɛ bɩ dɔmɩm ku.Read More